Het type ongeval in het kort

Bij dit type ongeval raakt het slachtoffer bekneld tussen een machine en een ander object. Dit noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Er is geen sprake van een beknelling tussen een machine en een object als een slachtoffer bekneld raakt in de machine, dan gaat het om contact met bewegende delen van een machine. Er is ook geen sprake van een beknelling tussen een machine en een object als de beknelling het gevolg is van een aanrijding op het werk.

Beknelling kan voorkomen met allerlei soorten machines en objecten. Voorbeelden van machines zijn een vracht- of personenlift, een hijskraan, of het hefmechaniek van een vorkheftruck. Bij objecten gaat het bijvoorbeeld om een muur of plafond, liftschacht, een andere machine of een hekwerk. Van alle 249 ongevallen in de dataset waarbij iemand bekneld raakt tussen een machine en een object is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype is dat nog niet voorgekomen in de dataset en is het aantal slachtoffers gelijk aan het aantal ongevallen (249).

Het merendeel van de slachtoffers is man (93%). Gemiddeld waren de slachtoffers 43 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen zijn ernstig. Slachtoffers bij beknelling tussen een machine en een object kunnen bijvoorbeeld blijvend letsel oplopen (52%) of als gevolg van het ongeval overlijden (6%).

In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 249 ongevallen. Dit is ongeveer 5% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database aangevuld wordt met nieuwe informatie.

Inhoud van deze pagina

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:

Voorafgaand aan het ongeval

Van ieder ongeval is bekend wat het slachtoffer deed vlak voor het ongeval. Deze informatie wordt weergegeven in de onderstaande grafieken. Daarnaast worden de machines en objecten die het vaakst bij de ongevallen betrokken waren samengevat.

Activiteit van het slachtoffer

Onderstaande grafiek laat zien wat de slachtoffers deden vlak voor het ongeval. Bij de meeste ongevallen was het slachtoffer bezig met het hanteren van een lading (29%).

De machines en de objecten

Slachtoffers raken bekneld door contact met veel verschillende soorten machines. Vaak is er bijvoorbeeld een (vork)heftruck betrokken bij het ongeval (20%). Verder raken slachtoffers bekneld door onder andere verschillende soorten kranen (5%), hijsbanden (2%) en zware voertuigen zoals vrachtwagens (2%). De oppervlaktes of objecten waartegen slachtoffers bekneld raken, kunnen ook zeer verschillend zijn. Zo raken slachtoffers bijvoorbeeld geregeld bekneld tegen hulpmiddelen voor opslag, zoals stellingen of pallets (6%). Daarnaast raken slachtoffers bekneld tegen harde vloeren (5%), verplaatsbare containers (4%) en heftrucks (4%).

Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval

In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: iemand die op het werk bekneld raakt tussen een machine en een object.

Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:

  • Slachtoffers die ergens komen waar dat niet de bedoeling is
  • Onderdelen van machines die ergens komen waar dat niet de bedoeling is
  • Een gecontroleerde of ongecontroleerde bewegingen van de machine

Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn als iemand op het werk bekneld raakt. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken.

Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.

Gebeurtenissen

Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafieken, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. De eerste grafiek geeft informatie over de beweging van het slachtoffer, de machine of het object. In deze grafiek is bijvoorbeeld te zien dat in 62% van de onderzochte ongevallen het slachtoffer met (een deel van) het lichaam in de gevarenzone terecht kwam.

Onderstaande grafiek geeft inzicht in de controle van de machine of het object. In deze grafiek is te zien dat in 41% van de onderzochte ongevallen de machine een ongecontroleerde beweging richting het slachtoffer maakte.

Falende preventieve maatregelen

Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. De machine kwam bijvoorbeeld onbedoeld in beweging, en het slachtoffer stond in de gevarenzone. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 44% van de ongevallen meespeelde dat de machine waarmee het slachtoffer bekneld raakte niet goed werd bediend. Dit impliceert dat preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat medewerkers die machines besturen in staat zijn om dat op een juiste manier te doen hier niet goed gewerkt hebben.

De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor bijvoorbeeld de pagina over ons onderzoek.

Maatregelen om de gevolgen te beperken

Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Een noodstopvoorziening voorkomt bijvoorbeeld niet altijd dat een ongeval kan gebeuren, maar kan wel letsel voorkomen of de ernst daarvan beperken. Voor ongevallen waarbij iemand op het werk tussen een machine en een object is informatie over de noodstopvoorziening en directe hulpverlening ter plaatse beschikbaar.

Noodstopvoorziening

Van de in totaal 249 ongevallen waarbij iemand bekneld raakt tussen een machine en een object beschikte de machine in soms over een noodstopvoorziening die gebruikt kon worden. Hieronder is weergegeven of de machine een noodstop had en of deze is gebruikt. Door op een onderstreepte regel te klikken wordt zichtbaar of de noodstopvoorziening is gebruikt.

Let op, deze grafieken laten niet zien of een noodstop op de betreffende machine verplicht was en of het gebruik ervan daadwerkelijk het letsel heeft verminderd.

Directe hulpverlening

De onderstaande grafiek laat zien of er directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.

De gevolgen voor slachtoffers

Van de 249 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer is betrokken bij een aanrijding is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.

De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:

  • De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
  • De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen

Gevolgen van de ongevallen

De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.

De plaats van het letsel

De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.

Sectoren

Slachtoffers die bekneld raakten tussen een machine en een object werkten in veel verschillende sectoren. De sector waarin slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Industrie. Ongeveer 38% van alle beknellingen vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Handel (16%), en Vervoer en opslag (16%).

Ongeveer 5% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database is een beknelling tussen een machine en een object. Voor de sector Waterleidingbedrijven en afvalbeheer is dat ongeveer 10% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector dat een beknelling is, is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hier aan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage gevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.

Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.