Het type ongeval in het kort

Bij dit type ongeval wordt het slachtoffer geraakt door een vallende last of hijsmiddel, of door (onderdelen van) de kraan zelf. Dit noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Het gaat hier om kranen die opgesteld en/of in gebruik zijn. Als een slachtoffer wordt geraakt door een vallend object dat bijvoorbeeld van een dak af valt, dan valt dit onder het andere ongevalstype contact met vallende objecten. Dit is zelfs zo als het viel doordat het werd aangestoten door een kraan. Als een slachtoffer zelf van een kraan valt, gaat het om een val van een stilstaand voertuig, of om een val van een in hoogte beweegbaar platform.

Van alle 148 ongevallen in de dataset waarbij iemand wordt geraakt door een voorwerp dat van een kraan of hijswerktuig viel is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype komt dit tot nu toe maar één keer voor.

Vrijwel alle slachtoffers waren man (99%). Gemiddeld waren de slachtoffers 40 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen zijn ernstig. Slachtoffers van een vallend object bij hijswerkzaamheden kunnen bijvoorbeeld blijvend letsel oplopen (32%).

In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO-vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 148 ongevallen. Dit is ongeveer 3% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database wordt aangevuld met nieuwe informatie.

Inhoud van deze pagina

Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:

Voorafgaand aan het ongeval

Van ieder ongeval is bekend waar het hijswerktuig voor werd gebruikt op het moment dat het ongeval plaatsvond. In 68% van de ongevallen werd er een last verplaatst met het hijswerktuig. Daarnaast is er informatie over het soort object dat is gevallen en de rol van het slachtoffer bij de werkzaamheden. Deze informatie wordt weergegeven in de onderstaande grafieken.

De hijswerktuigen en voorwerpen

De slachtoffers worden door veel verschillende soorten voorwerpen geraakt. In 78% van de ongevallen is dat voorwerp de gehesen last, of een onderdeel daarvan. In 24% van de ongevallen valt het object van een vorkheftruck of palettenhefwagen. Daarnaast vallen objecten onder andere van bovenloopkranen (16%).

Onderstaande grafieken geven aanvullende informatie over de bewegingen die het hijswerktuig maakte en de werkzaamheden waar het bij betrokken was vlak voordat het ongeval plaatsvond. In 86% van de gevallen was het slachtoffer zelf betrokken bij deze werkzaamheden.

Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval

In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: een persoon wordt geraakt door een object dat van een hijswerktuig valt.

Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:

  • De last komt lost
  • De last of het hijswerktuig stoot ergens tegenaan
  • Het hijswerktuig zakt weg of valt om
  • Het hijsmechanisme faalt
  • Hijsmateriaal breekt
  • Onderdelen van het hijswerktuig breken

Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn als iemand op het werk door een voorwerp wordt geraakt. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken. Dat is onderdeel van het ongevalspad.

Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.

Gebeurtenissen

Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafiek, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. Deze grafiek geeft informatie over de manier waarop het object is gevallen. Daarin is bijvoorbeeld te zien dat in 60% van de onderzochte ongevallen de last loskwam van het hijswerktuig.

Falende preventieve maatregelen

Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. De last was bijvoorbeeld niet goed bevestigd en het slachtoffer moest zich tegelijkertijd voor de werkzaamheden in de gevarenzone begeven. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 82% van de ongevallen meespeelde dat het slachtoffer zich in een bekende gevarenzone bevond. Preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat slachtoffers wegblijven uit gevarenzones hebben hier dus niet goed gewerkt.

De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor bijvoorbeeld de pagina over ons onderzoek.

Maatregelen om de gevolgen te beperken

Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Persoonlijke beschermingsmiddelen voorkomen bijvoorbeeld niet dat een ongeval gebeurt, maar kunnen wel letsel voorkomen of de ernst daarvan beperken. Voor ongevallen waarbij iemand op het werk wordt geraakt door een vallend object van een hijswerktuig is informatie over geboden bedrijfshulpverlening beschikbaar.

Directe hulpverlening

De onderstaande grafiek laat zien of er ter plaatse directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.

De gevolgen voor slachtoffers

Van de 148 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer is geraakt door een voorwerp is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.

De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:

  • De hoogte van waar het object viel
  • Het gewicht van het vallende object
  • Of het slachtoffer zelf ook is gevallen
  • De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
  • De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen

Gewicht en hoogte

De onderstaande grafieken laten zien hoe zwaar het object was dat viel en hoe ver het is gevallen. In de grafiek is bijvoorbeeld zichtbaar dat zeker 87% van de objecten zwaarder is dan 20kg, en dat de meeste objecten (zeker 80%) van een relatief beperkte hoogte vallen van minder dan twee en een halve meter.

Verder is er informatie beschikbaar over de gevolgen voor het slachtoffer. De onderstaande grafiek laat zien of het slachtoffer zelf is gevallen, nadat hij of zij is geraakt door het vallende object.

Gevolgen van de ongevallen

Als een slachtoffer geraakt wordt door een vallend object kan dit ernstige gevolgen hebben. Dit komt deels doordat het getroffen slachtoffer ook zelf valt nadat hij of zij geraakt is (50%), soms naar een lager niveau (6%).

De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.

De plaats van het letsel

De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.

Sectoren

Slachtoffers die geraakt zijn door een vallend object van een hijswerktuig werkten in veel verschillende sectoren. De sector waarin slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Industrie. Ongeveer 43% van alle gevallen waarbij iemand wordt geraakt door een object dat van een hijswerktuig valt vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Bouwnijverheid (25%), en Handel (10%).

Bij ongeveer 3% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database wordt het slachtoffer geraakt door een object dat van een hijswerktuig valt. Voor de sector Industrie is dat ongeveer 4% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector dat komt door een vallend object bij hijswerkzaamheden is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hier aan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage gevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.

Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.