Volgens de bouwprocesbepalingen moet de opdrachtgever van een bouwwerk in de ontwerpfase van een project een V&G-plan opstellen (Arbobesluit, afdeling 5) wanneer er sprake is van een meldingsplichtig bouwwerk, of als het werk bijzondere gevaren met zich meebrengt. De opdrachtgever moet daarnaast een coördinator ontwerpfase aanstellen wanneer twee of meer werkgevers en/of zelfstandigen gaan samenwerken op de bouwplaats. Als de opdrachtgever een coördinator ontwerpfase moet aanstellen, dan dient deze coördinator het V&G-plan namens de opdrachtgever op te (laten) stellen.

De bouwprocesbepalingen stellen dat in de uitvoeringsfase de uitvoerende partij hoofdverantwoordelijk is voor de samenwerking tussen de verschillende partijen die aan het bouwwerk werken en voor de coördinatie van veilig en gezond werken op de bouwplaats. Dit is meestal de hoofdaannemer. Daarnaast moet de uitvoerende partij een coördinator uitvoeringsfase aanstellen en ervoor zorgen dat deze zijn/haar taken kan uitvoeren. De coördinator uitvoeringsfase moet onder andere het V&G-plan actueel houden en ervoor zorgen dat de maatregelen die erin beschreven staan goed worden uitgevoerd.

Voor meer informatie, kijk op de veelgestelde vragen pagina van de Nederlandse Arbeidsinspectie.

“Ik ben van mening: als je iemand een rol of functie geeft, moet je het totale palet wel uitleggen: verantwoording, bevoegdheden maar ook gevolgen, als je je functie niet goed uitvoert.”
- Hoofduitvoerder en coördinator uitvoeringsfase in de Infra/Civiel sector

Gesignaleerde knelpunten

De coördinator ontwerpfase moet zowel inhoudelijke kennis als kennis van de wetgeving hebben en dit is niet altijd het geval. Ook zijn de rollen, taken en verantwoordelijkheden in de praktijk niet altijd duidelijk. Zo ligt de formele verantwoordelijkheid bijvoorbeeld bij de technisch manager/projectleider, maar liggen de inhoudelijke kennis en praktische taken (zoals het opstellen van een V&G-plan) vaak bij een extern ingehuurde deskundige. Het komt ook voor dat de hoofdaannemer via contracteisen verantwoordelijk wordt gemaakt voor het aanstellen van de coördinator ontwerpfase. Of dat de aanstelling te impliciet blijft.

“Wat je vaak ziet is dat er in het contract met de hoofdlijnen wordt gezegd: jullie zijn verantwoordelijk voor het aanstellen van de V&G-coördinator ontwerpfase. Als jij een ontwerp component hebt in jouw project, wat heel vaak is voordat je in uitvoering gaat, dan zeg je op een gegeven moment: ik wil dat de aannemer de V&G-coördinator ontwerpen aanstelt. Dat is gewoon een contracteis. En dat is altijd het eerste waarop ik aansla. Ik zeg: beste opdrachtgever, dat is uw verplichting. U zult de V&G-coördinator ontwerpfase aanstellen. Wij willen daar best wel iemand voor vrijmaken, maar het is uw verantwoordelijkheid. Je kunt niet via één of andere contractuele eis of verplichting die verantwoordelijkheid overdragen aan de uitvoerende partij.”

– KAM specialist/veiligheidskundige en coördinator uitvoeringsfase in de bouwsector

Ook komt het voor dat de coördinator uitvoeringsfase een dubbelrol heeft, bijvoorbeeld als hoofduitvoerder van een project. Dit kan voor tegengestelde belangen zorgen, zoals veiligheid versus financiën. Daarnaast weten ze niet altijd welke (projectspecifieke) taken en verantwoordelijkheden zij hebben en wat hun bevoegdheden zijn.

Aanbevelingen van de respondenten

  • Het is belangrijk dat de coördinator ontwerpfase over voldoende basiskennis over de bouwprocesbepalingen beschikt, bijvoorbeeld via het volgen van een opleiding. Dit kan hem/haar ook handvatten geven om de rol goed te kunnen vervullen. 
  • Verduidelijking en versterking van de rol van de coördinatoren ontwerp- en uitvoeringsfase. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten helder zijn. Dit kan bijvoorbeeld door het maken van een projectspecifieke instructie voor het uitvoeren van de rol als coördinator uitvoeringsfase. Een dubbelrol voor de coördinator dient (waar mogelijk) te worden voorkomen of van randvoorwaarden te worden voorzien.