Volgens de bouwprocesbepalingen moet de opdrachtgever van een meldingsplichtig bouwwerk, of werken die bijzondere gevaren met zich meebrengen, een V&G-plan (laten) opstellen. Als de opdrachtgever een coördinator ontwerpfase moet aanstellen, dan dient deze het V&G-plan namens de opdrachtgever op te (laten) stellen.

Het V&G-plan kan gezien worden als een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E Risico-inventaristie en evaluatie (Risico-inventaristie en evaluatie)) van de overkoepelende risico’s op de bouwplaats die iedere werkgever en zelfstandige niet voor zichzelf kan afdekken. Dit worden ook wel samenlooprisico’s genoemd. Het V&G-plan moet, afhankelijk van de voortgang, gedurende het bouwproces worden bijgesteld. Daarbij moet rekening worden gehouden met het voortschrijdend inzicht in de gevaren daarvan en valt onder de verantwoordelijkheid van de uitvoerende partij. Deze stelt hiervoor een coördinator uitvoeringsfase aan.

Voor meer informatie, kijk op de veelgestelde vragen pagina van de Nederlandse Arbeidsinspectie.

“Als we het goed doen, dan is de belangrijkste meerwaarde dat je van tevoren nadenkt en waarin je ook met elkaar het gesprek aangaat over: hoe gaan we de uitvoering in?”

- SHE-Q-manager en coördinator uitvoeringsfase in de energiesector

Gesignaleerde knelpunten

De meerwaarde die het plan in potentie heeft, wordt door de praktijk niet altijd benut en/of gezien. De nadruk ligt teveel op de verplichting vanuit de wetgeving om het plan te hebben, in plaats van op het vooraf met elkaar nadenken over veiligheid in het bouwproces.
Samenlooprisico’s zijn vaak lastig in te schatten voor opdrachtgevers. Risico’s die aan specifieke werkzaamheden gerelateerd zijn, komen soms pas aan bod bij het werkplan in de uitvoeringsfase. Dit terwijl de ontwerpkeuzes dan al vastliggen. Ook bleken niet alle geïnterviewden even goed op de hoogte van wat samenlooprisico’s zijn.

Er wordt regelmatig gesproken over een V&G-plan ontwerpfase en een V&G-plan uitvoeringsfase. Dit duidt erop dat het V&G-plan als twee separate plannen voor de verschillende fases van het bouwproces wordt gezien. Het plan is echter bedoeld als dynamisch document, waarbij in de uitvoeringsfase wordt voortgeborduurd op de ontwerpfase en waarin wordt aangepast als de voortgang in het bouwproces daarom vraagt. Ook komt het voor dat het V&G-plan bestaat uit een samenvoeging van een veelheid aan deelplannen van onderaannemers.

“Waar ik altijd specifiek aandacht voor vraag bij aannemers, is dat het niet een samenraapsel wordt van alle V&G-plannetjes van alle onderaannemers. Maar dat er één V&G-plan is waar iedereen zich aan houdt, in plaats van dat je allerlei deelplannen daarachter plakt en je tien V&G-plannen bij elkaar krijgt. Het moet één V&G-plan zijn waarin je alles borgt en als je dat moet wijzigen, doordat ze andere aannemers specifieke risico’s met zich meebrengen, dan moet je dat wijzigen, maar dan ga je niet meer erachter plakken.”

- Adviseur Bouwkunde/Coördinator ontwerpfase/Projectleider bij een opdrachtgever in de vastgoedsector

Aanbevelingen van de respondenten

  • Er moet meer aandacht besteed worden aan het vormgeven van een ‘V&G-proces’. Een proces waarin samenwerking en communicatie tussen alle lagen centraal staan. Daarbij wordt in de ontwerpfase al nagedacht over veiligheid en samenlooprisico’s. Het V&G-plan kan dan als vertrekpunt worden gebruikt voor het afstemmen en coördineren van werkzaamheden. 
  • Organiseer een warme overdracht van het plan van de ontwerp- naar de uitvoeringsfase. Hierbij kunnen dan ook aanvullende vragen worden gesteld zoals: welke (veiligheids)cultuur streven we na en hoe spreken we elkaar aan?
  • In de uitvoeringsfase is vaak meer inzicht in samenlooprisico’s dan in de ontwerpfase, omdat dan pas de specifieke werkplannen worden gemaakt. Een manier om hiermee om te gaan, is het inventariseren en beheersen van samenlooprisico’s door het houden van een dagstart.