Heftrucks

 

 

Heftrucks

Deze webpagina beschrijft arbeidsongevallen waarbij een arbeidsmiddel betrokken is dat gebruikt wordt voor het intern verplaatsen van goederen in een magazijn of op een bedrijfsterrein. Het arbeidsmiddel is een heftruck, pallettruck, orderpicker, reachtruck, containerheftruck of gemotoriseerde stapelaar1. Op de webpagina zullen we naar deze arbeidsmiddelen verwijzen als heftrucks. De gegevens komen uit de Storybuilder database. De gegevens bieden inzicht in de aard van meldingsplichtige ongevallen met heftrucks. In de database zijn 2179 ernstige arbeidsongevallen met heftrucks opgenomen. Verschillende grafieken op deze pagina laten zien wat de kenmerken van de meldingsplichtige ongevallen met heftrucks zijn.

De slachtoffers in de sector

Voor de ongevallen met heftrucks zijn in totaal 2207 slachtoffers in de database opgenomen. Het merendeel is man (95%). De drie meest voorkomende sectoren waarin deze ongevallen plaatsvinden zijn:

  • SBI 46 Groothandel en handelsbemiddeling
  • SBI 49 Vervoer over land
  • SBI 52 Opslag en dienstverlening voor vervoer

De meest voorkomende omgeving waarin gewerkt wordt als de ongevallen met heftrucks voorkomen is: Ruimte gebruikt hoofdzakelijk voor opslag, laden, lossen.

In onderstaande grafiek staan de leeftijden van de slachtoffers van deze ongevallen. Incidentele slachtoffers jonger dan 10 jaar of ouder dan 70 jaar zijn hierbij niet getoond.

Created with Highcharts 7.0.1LeeftijdscategoriePercentage van de slachtoffers in de databaseLeeftijdsverdeling slachtoffers van ongevallen met heftrucks10 .. 1920 .. 2930 .. 3940 .. 4950 .. 5960 .. 690%10%20%30%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Onderstaande tabel geeft het arbeidsverband van de slachtoffers. Overig bevat alle overige categorieën arbeidsverbanden (Derde, Gedetacheerd via detacheringsbureau, Ingeleend via collegabedrijf, Leerling/student, Meewerkend gezinslid, Stagiair, Niet ingevuld en Onbekend). Zelfstandigen vallen niet altijd onder alle onderdelen van de arbeidsomstandighedenwetgeving.

Tabel: Arbeidsverband slachtoffers

Arbeidsverband slachtoffers Deel van de slachtoffers
Werknemer 74,6%
Uitzendkracht (alle soorten) 20,2%
Overig 4,3%
Zelfstandige 0,9%

In de Storybuilder database zijn alleen ongevallen opgenomen die meldingsplichtig zijn en ook daadwerkelijk gemeld zijn bij de Inspectie SZW. De gevolgen van deze ongevallen zijn vaak ernstig. In de onderstaande grafieken staan gegevens over de ernst van het letsel en de soort verwondingen van de slachtoffers bij ongevallen met heftrucks.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de slachtoffers in de databaseErnst van het letsel bij ongevallen met heftrucksOverleden(Vermoedelijk) Permanent letsel(Vermoedelijk) Niet -permanent letselOnbekende ernst letsel0%10%20%30%40%50%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

In de grafiek hierboven staat de ernst van het letsel van de slachtoffers. In 87% van de gevallen wordt het slachtoffer opgenomen in het ziekenhuis en moet daar een nacht of langer blijven. In 11% van de gevallen volgt er geen ziekenhuisopname. Voor de overige 2% is dit onbekend. De aard van de verwondingen als gevolg van de ongevallen is verschillend. In de onderstaande grafiek staan de meest voorkomende verwondingen. De grafiek toont welke verwondingen bij meer dan 5% van de slachtoffers optreden.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de slachtoffers in de databaseAard van de verwondingen als gevolg van ongevallen met heftrucksBotbreuken(Hersen)schuddingen en inwendigeletselsWonden en oppervlakkige letselsTraumatische amputaties (verlies vanledematen)Ontwrichtingen, verstuikingen enverrekkingen0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Zoals te zien in de bovenstaande grafieken zijn de verwondingen divers, botbreuken komen het meeste voor. Deze verwondingen komen meestal voor aan de onderste ledematen.

  1. Een palletwagen is bedoeld voor horizontaal transport van pallets, met een stapelaar kan de last zowel horizontaal als verticaal getransporteerd worden. Beiden zijn in meeloop en meerijduitvoeringen. Een reachtruck kan heel hoog heffen, wel 11 meter, de bestuurder zit dwars op de rijrichting. De orderpicker is bedoeld om orders te verzamelen over grotere afstanden. De heftruck heeft grotere hefcapaciteit en hefhoogtes dan stapelaars, kan lasten horizontaal en verticaal verplaatsen, meer gewicht en kan sneller dan de stapelaar. Container heftrucks zijn speciaal gemaakt voor het liften en stapelen van containers. Ze worden gebruikt in havens en overslagterreinen.↩

Achterliggende oorzaken

Allerlei maatregelen en middelen zijn van belang om in een organisatie veilig te kunnen werken. Een organisatie verschaft deze maatregelen en de betrokken medewerkers gebruiken ze. Ook is het belangrijk om veiligheidsmaatregelen in stand te houden, te onderhouden en om hierop toezicht te houden. In de Storybuilder database worden de achterliggende oorzaken van ongevallen globaal in kaart gebracht. Storybuilder richt zich hierbij op de rol van het veiligheidsmanagement van de organisaties (zie bijvoorbeeld dit rapport). De onderstaande grafiek laat zien welke achterliggende oorzaken bij ongevallen met heftrucks vaak een rol spelen. Voor deze grafiek zijn alle ongevalstypen met heftrucks samen genomen. De grafiek heeft dus betrekking op 2179 ongevallen.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de ongevallen in de databaseAchterliggende oorzaken: waarom gaat het mis bij ongevallen metheftrucks?Motivatie, betrokkenheid en alertheidPlannen en proceduresCompetentieMateriaalCommunicatie en coördinatieTegenstrijdige belangenErgonomie/ Man machine interface(MMI)Beschikbaarheid van mensen0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Waar mensen werken, worden fouten gemaakt. De manier waarop het menselijk functioneren een rol speelt bij het ontstaan van arbeidsongevallen is bijgehouden in de database. Hiervoor is een model gebruikt dat is afgeleid van het werk van James Reason uit 1990 en dat is beschreven in zijn boek ‘Human Error’. Het model maakt onderscheid tussen overtredingen (doelbewust gedrag) en gedrag zoals vergissingen of uitglijders.

Het gaat dan om de volgende overtredingen:

  1. Routinematige overtredingen (een in de organisatie gebruikelijke manier van werken werd gevolgd)
  2. Situationele overtredingen (als gevolg van lokale omstandigheden zoals druk om de taak te voltooien)
  3. Exceptionele overtredingen (zeldzaam en onder bijzondere omstandigheden, zoals bij noodsituaties)

Vaak is er echter sprake van een gedraging die per ongeluk bijdraagt aan het ongeval. Hier speelt bijvoorbeeld de (onbewuste)taakuitvoering een rol, een verlies van aandacht of het vergeten van een actie. Het gaat dan om de volgende gedragingen:

  1. Verlies van concentratie of aandacht bij de uitvoering van een specifieke taak waarbij het plan juist is (uitglijder)
  2. Vergeten om een (deel van) een taak uit te voeren (afdwaling)
  3. Vergissingen op procedureniveau (vergissingen waarbij routinematige handelingen (verkeerd) werden toegepast)
  4. Vergissingen op kennisniveau (vergissingen die verband houden met gebrek aan kennis of inzicht in de feitelijke situatie)

Deze informatie wordt sinds 2004 voor een deel van de onderzochte ongevallen bijgehouden. De onderstaande grafiek heeft betrekking op 1194 ongevallen met heftrucks en toont de verdeling voor de 1425 daarbij beschouwde menselijke fouten.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van het aantal onderzochte menselijke foutenDe rol van menselijk gedrag bij ongevallen met heftrucksVergissingen, overtredingen en de uitvoering van de taakTaakuitvoering: verlies vanconcentratie/ aandacht (uitglijder)Taakuitvoering: iets vergeten(afdwaling)Vergissing: op procedureniveauVergissing: op kennisniveauOvertreding: situationeelOvertreding: routineOvertreding: exceptioneel0%10%20%30%40%50%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Waar gaat het mis?

Er zijn in totaal 36 verschillende type ongevallen in Storybuilder. Deze ongevalstypen geven een algemeen inzicht in de aard van het arbeidsongeval en de factoren die hierbij een rol heeft gespeeld. Analyses van deze ongevallen geven antwoord op de vragen zoals: wat is er gebeurd en waar ging het mis? Onderstaande grafiek toont de meest voorkomende types ongevallen met heftrucks. In de grafiek zijn alleen ongevalstypes opgenomen die relatief vaak voorkomen met heftrucks (meer dan 5% van de ongevallen met heftrucks).

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de ongevallen in de databaseMeest voorkomende ongevalstypes bij ongevallen met heftrucksAanrijding door een voertuigIn/op bewegend voertuig met verliesvan controleContact met vallende objecten - nietvan kranen/ hijswerktuigen dieopgesteld en of in gebruik zijnVal van een beweegbaar platformBeknelling tussen een machine en eenander object0%10%20%30%40%50%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

De grafiek hierboven laat zien dat Aanrijding door een voertuig het type ongeval is dat voor heftrucks het meest in de Storybuilder database is opgenomen. Verder komen er geregeld ongevallen voor van het type “in/op bewegend voertuig met verlies van controle”. Hierbij bevindt het slachtoffer zich (meestal als bestuurder) in of op de heftruck en verliest de controle over het voertuig (bijvoorbeeld door een botsing). Bij een vallend object gaat het veelal om geheven lasten die naar beneden vallen op een slachtoffer. Een val van een beweegbaar platform komt bijvoorbeeld voor als medewerkers op de lepels of op een pallet gaan staan en zich laten optillen.

In het vervolg gaan we iets dieper in op aanrijdingen door een heftrucks en ongevallen waarbij men in/op de heftruck de controle over het voertuig verloor. In een aantal gevallen zijn zowel een heftruck als een ander voertuig betrokken bij deze beide type ongevallen. Die ongevallen zijn niet bij onderstaande analyse meegenomen.

Aanrijding door een heftruck

In het volgende deel van deze pagina gaan we nader in op een specifieke type ongeval een aanrijding met een heftruck. Het gaat hier om 887 ongevallen. Ter vergelijking worden ook andere aanrijdingen met andersoortige voertuigen getoond (525 ongevallen).

Wat is het slachtoffer aan het doen op het moment dat hij/zij wordt aangereden. Dat is te zien in onderstaande grafiek. Daarbij worden aanrijdingen met heftrucks vergeleken met aanrijdingen met andere voertuigen in de Storybuilder database.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de slachtoffers in de databaseActiviteit van het slachtoffer vlak voor de aanrijdingHeftrucksAndere voertuigenLopenErbij staan - passiefSpecifieke activiteiten die verbandhouden met het voertuigOverige activiteit0%10%20%30%40%50%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

Maar waar gaat het dan mis? In onderstaande grafiek worden de maatregelen weergegeven waarbij het voor de ongevallen van dit type het vaakst mis gaat. De aanrijdingen met heftrucks worden hierbij vergeleken met de aanrijdingen van andere voertuigen in de Storybuilder database. Het gaat dan bijvoorbeeld om verplaatsbare machines voor ontgraven en grondbewerking en lichte en zware voertuigen voor vrachtvervoer over land. Het gaat hier om maatregelen die een rol spelen bij de preventie van het ongeval.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage ongevallen van dit type waar de maatregel faaldeWaar ging het mis bij het voorkomen van de aanrijding?Preventieve maatregelenHeftrucksAndere voertuigenVisueel contact (van bestuurder t.a.v.voetganger)Infrastructuur (staat/geometrie)Locatie/ positie van de voetgangerAudio- / visueel contact (vanvoetganger t.a.v. bestuurder)Beheersing/ besturing van hetvoertuigOntwijken van het voertuig door devoetgangerVoorkomen van het onbedoeld inbeweging komen/zijn van het voertuig0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

In bovenstaande grafiek zijn de veiligheidsmaatregelen getoond die een rol speelden bij de preventie van de arbeidsongevallen met heftrucks waarbij sprake was van aanrijding door een voertuig. Het gaat dan om veiligheidsmaatregelen waarbij het in minimaal 10% van de ongevallen mis ging.

De heftruckbestuurder ziet vaak de voetganger niet op het moment van aanrijding. Er zijn allerlei manieren hoe dit kan gebeuren, bijvoorbeeld:

  • Gerelateerd aan voertuig - dode hoek (ten minste 14% van de aanrijdingen met heftrukcs)
  • Lading blokkeert het zicht (ten minste 9% van de aanrijdingen met heftrukcs)
  • Niet om zich heenkijken (ten minste 3% van de aanrijdingen met heftrukcs)
  • Concentratieverlies of afleiding (ten minste 3% van de aanrijdingen met heftrukcs)

Verlies van controle over het voertuig

Naast aanrijdingen komen ook veel ongevallen met heftrucks voor waarbij het slachtoffer zich in of op een bewegend voertuig bevindt met verlies van controle, zoals crashen, omvallen of uit het voertuig vallen. Met bewegen worden ook bewegingen als omhoog/omlaag en roteren bedoeld. Het gaat dan om 539 ongevallen. In onderstaande grafiek worden de maatregelen weergegeven waarbij het voor de ongevallen van dit type het vaakst mis gaat. De ongevallen met heftrucks worden hierbij vergeleken met de ongevallen met andere voertuigen in de Storybuilder database. Deze groep bestaat uit 556 ongevallen. Het gaat dan bijvoorbeeld om verplaatsbare machines voor ontgraven en grondbewerking en lichte en zware voertuigen voor vrachtvervoer over land. Het gaat hier om maatregelen die een rol spelen bij de preventie van het ongeval.

Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de slachtoffers in de databaseActiviteit van het slachtoffer vlak voor het verlies van controle overhet voertuigHeftrucksAndere voertuigenSlachtoffer bevindt zich in of op hetbewegende voertuig en bestuurt dezeSlachtoffer is passagierSpecifieke activiteiten met/gerelateerd aan het voertuig0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014
Created with Highcharts 7.0.1Percentage van de ongevallen in de databaseWaar ging het mis bij het voorkomen van verlies van controle overhet voertuig?Preventieve maatregelenHeftrucksAndere voertuigenBesturing of bediening van hetvoertuigInfrastructuur (staat/ geometrie)Locatie/ positie op het voertuigVeiligheidsgordelsOverige bescherming van passagiersen bestuurderSnelheid van het voertuigBeladingStabiliteit ondergrond/ opstelplaatsStaat/ conditie van het voertuig0%10%20%30%40%50%60%70%Bron: Storybuilder gegevens 1998-2014

In bovenstaande grafiek zijn de veiligheidsmaatregelen die een rol speelden bij de preventie van de arbeidsongevallen met heftrucks waarbij sprake was van in/op een bewegend voertuig met verlies van controle. Het gaat dan om veiligheidsmaatregelen waarbij het in minimaal 5% van de ongevallen met heftrucks en/of andere voertuigen mis ging.

Het gaat vaak mis bij de besturing of bediening van de heftruck. Er zijn allerlei manieren waarop dit mis kan gaan, bijvoorbeeld:

  • Bestuurder ziet ander object of voertuig niet of te laat (ten minste 19% van deze ongevallen met heftrucks)
  • Geen (rij)bewijs/certificaat of onvoldoende getraind (ten minste 15% van deze ongevallen met heftrucks)
  • Concentratieverlies of afleiding (ten minste 7% van deze ongevallen met heftrucks)
  • Voertuig verlaten voordat deze stilstaat (ten minste 6% van deze ongevallen met heftrucks)
  • Onbedoelde bediening (ten minste 5% van deze ongevallen met heftrucks)
  • Parkeerfout: afzetten motor, sleutel eruit, parkeerrem (ten minste 3% van deze ongevallen met heftrucks)

Over de gegevens

De informatie op deze webpagina komt uit de Storybuilder database van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). In deze database staan gegevens over meer dan 30.000 ernstige arbeidsongevallen. Deze arbeidsongevallen:

  •    zijn in Nederland gebeurd in de periode van 1998 tot en met 2014;
  •     hadden ernstige gevolgen en zijn gemeld bij de Nederlandse Arbeidsinspectie;
  •     zijn onderzocht door de Nederlandse Arbeidsinspectie;
  •     en zijn geanalyseerd door het RIVM.

meer informatie