Het type ongeval in het kort
Bij dit type ongeval valt het slachtoffer van een vaste of mobiele steiger. Dit noemen we ook wel de centrale gebeurtenis. Als het slachtoffer op een steiger staat die instort, beschouwen we dit ook als een val van een steiger. Wanneer het slachtoffer van een hefsteiger valt, zien we dit als een Val van een beweegbaar platform.
Factoren die bij deze ongevallen worden onderzocht zijn bijvoorbeeld de stabiliteit van de steiger en de aanwezigheid van randbeveiliging. Van alle 131 ongevallen in de dataset waarbij iemand van een steiger valt is van het slachtoffer met het meest ernstige letsel bekend wat de gevolgen waren. Soms valt er bij een ongeval meer dan één slachtoffer. Bij dit ongevalstype komt dat tot nu toe bijna nooit voor.
Vrijwel alle slachtoffers waren man (98%). Gemiddeld waren de slachtoffers 44 jaar oud. De gevolgen van de meldingsplichtige ongevallen die in de MLvO dataset zijn opgenomen zijn ernstig.
In deze analyse zijn ongevallen meegenomen waarvoor een volledig ingevulde MLvO vragenlijst beschikbaar is; in totaal gaat het om 131 ongevallen. Dit is ongeveer 2% van alle ongevallen in de dataset. De huidige analyse gaat over de periode van 2020 tot en met 2023. De analyse wordt bijgewerkt als de database aangevuld wordt met nieuwe informatie.
Inhoud van deze pagina
Ieder ongeval is anders. Verschillende oorzaken, gebeurtenissen en activiteiten kunnen een rol spelen. Op deze pagina bespreken we achtereenvolgens:
Voorafgaand aan het ongeval
Van ieder ongeval is bekend wat het slachtoffer deed op het moment dat het ongeval plaatsvond. Daarnaast is er informatie over het type steiger waarop is gewerkt. Deze informatie wordt weergegeven in de onderstaande grafieken.
De steigers
De slachtoffers vallen meestal van een rolsteiger (58%). Daarnaast valt 40% van de slachtoffers van vaste steiger.
De activiteit van het slachtoffer
Van ieder ongeval is bekend met welke werkzaamheden het slachtoffer bezig was op het moment van het ongeval. Deze informatie wordt weergegeven in onderstaande grafiek. Wanneer het slachtoffer op hoogte werkte is bovendien bekend wat deze werkzaamheden precies inhielden. Daarnaast is, wanneer het slachtoffer omhoog of omlaag bewoog op de steiger, bekend of het slachtoffer daarbij iets vasthield. Klik op een onderstreepte regel om deze aanvullende informatie te zien.
Verder is er voor ieder ongeval informatie beschikbaar over de partij die de steiger geïnstalleerd heeft. Zo is te zien dat in 50% van de ongevallen het slachtoffer zelf, of een directe collega, de steiger geïnstalleerd heeft. Deze informatie wordt weergegeven in de onderstaande grafiek.
Veelvoorkomende oorzaken van dit type ongeval
In de MLvO worden ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd als een opeenvolging van gebeurtenissen. Dit wordt ook wel een scenario of ongevalspad genoemd. In het midden van het ongevalspad bevindt zich de centrale gebeurtenis. De ongevallen op deze pagina hadden allemaal dezelfde centrale gebeurtenis, in dit geval is dat: een persoon valt van een steiger.
Hiervoor gebeurt vaak nog iets anders dat belangrijk is voor het ongeval. Voor deze ongevallen brengen we daarom aanvullend de volgende essentiële gebeurtenissen in kaart:
- De steiger valt om
- De steiger beweegt plotseling
- Het slachtoffer verliest evenwicht
- De steiger stort in of breekt
Naast deze gebeurtenissen bevat de MLvO informatie over de veiligheidsmaatregelen die van belang kunnen zijn om te voorkomen dat iemand op het werk van een steiger valt. Deze veiligheidsmaatregelen kunnen de centrale gebeurtenis voorkomen of de gevolgen hiervan beperken. Deze maatregelen worden ook wel preventieve en repressieve barrières genoemd. Bij ernstige arbeidsongevallen gaan er vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis, meerdere veiligheidsmaatregelen blijken dan niet te werken. Dat is onderdeel van het ongevalspad.
Hieronder gaan we nader in op de hierboven genoemde gebeurtenissen en op de preventieve veiligheidsmaatregelen. Veiligheidsmaatregelen om de gevolgen van een centrale gebeurtenis gevolgen te beperken, en die dus van belang zijn na de centrale gebeurtenis, worden verderop toegelicht. Meer over de MLvO methode, en de ontwikkeling hiervan, kunt u lezen op deze pagina.
Gebeurtenissen
Hoe vaak bepaalde gebeurtenissen in de database voorkomen staat in de onderstaande grafiek, hierbij is afgebeeld wat als eerste gebeurde. Deze grafiek geeft informatie over de manier waarop het slachtoffer is gevallen. Daarin is bijvoorbeeld te zien dat in 61% van de onderzochte ongevallen het slachtoffer op de steiger zijn of haar evenwicht verloor.
Falende preventieve maatregelen
Bij ernstige arbeidsongevallen gaan vaak meerdere dingen tegelijkertijd mis. De randbeveiliging ontbrak bijvoorbeeld en het slachtoffer verloor zijn of haar evenwicht. Dit is in kaart gebracht met behulp van de vraag ‘wat ging er mis?’. In onderstaande grafiek is voor veelvoorkomende (deel)oorzaken weergegeven hoe vaak deze hebben bijgedragen aan een ongeval. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in 41% van de ongevallen meespeelde dat de randbeveiliging ontbrak. Preventieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de randbeveiliging op orde is hebben hier dus niet goed gewerkt.
De MLvO bevat alleen maatregelen die direct van belang kunnen zijn voor het ongevalsscenario. In andere onderzoeken op deze website wordt dieper ingegaan op achterliggende oorzaken van arbeidsongevallen zoals afleiding, vermoeidheid, en samenwerking in ketens. Zie hiervoor de pagina over ons onderzoek en bijvoorbeeld dit RIVM onderzoek waarin nader verkend is wat veelvoorkomende oorzaken zijn van valongevallen en hoe deze kennis preventief gebruikt kan worden.
Maatregelen om de gevolgen te beperken
Naast maatregelen die een ongeval kunnen voorkomen zijn er ook maatregelen die de gevolgen van een ongeval beperken. Persoonlijke beschermingsmiddelen voorkomen bijvoorbeeld niet dat een ongeval gebeurt, maar kunnen wel letsel voorkomen of de ernst daarvan beperken. Voor ongevallen waarbij iemand op het werk van een steiger valt is informatie over persoonlijke valbeveiliging en geboden bedrijfshulpverlening beschikbaar.
Directe hulpverlening
De onderstaande grafiek laat zien of er ter plaatse directe hulp is geboden aan het slachtoffer van het ongeval. Als u op de onderstreepte categorie ‘Directe hulp verleend’ klikt, kunt u zien door wie deze hulp geboden is.
Valbeveiliging
De onderstaande grafiek laat zien of er gebruik is gemaakt van valbeveiliging. Wat daarin opvalt is dat bij dit type ongeval valbeveiliging relatief niet vaak gebruikt wordt, maar ook niet nodig was.
De gevolgen voor slachtoffers
Van de 131 ongevallen in de dataset waarbij een slachtoffer van een steiger valt is van het slachtoffer met het ernstigste letsel bekend wat de gevolgen waren.
De onderstaande grafieken tonen achtereenvolgens:
- De hoogte van de val
- De ondergrond waar het slachtoffer op viel
- De gevolgen van de ongevallen en ernst van het letsel
- De plaats op het lichaam waar het letsel werd opgelopen
Hoogte val
De onderstaande grafiek laat zien hoe ver het slachtoffer naar beneden is gevallen. In de grafiek is bijvoorbeeld zichtbaar dat veel vallen plaatsvinden vanaf een hoogte tussen een en anderhalve meter.
Ondergrond val
De ondergrond waarop het slachtoffer terecht komt is een belangrijke factor voor het uiteindelijke letsel. Een slachtoffer kan terecht komen op een harde ondergrond, zoals een betonnen vloer, of een zachte ondergrond zoals gras. Daarnaast is het mogelijk dat een slachtoffer op een object terecht komt. Deze informate wordt gegeven in onderstaande grafieken.
Gevolgen van de ongevallen
De onderstaande grafiek laat zien wat de uiteindelijke gevolgen waren voor de slachtoffers. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u meer informatie bekijken over de aard van het bijbehorende letsel van deze slachtoffers. Hierbij kan een slachtoffer meerdere letsels hebben. Letselcategorieën die bij minder dan 5% van de slachtoffers voorkwamen worden hierbij niet getoond.
De plaats van het letsel
De onderstaande grafiek laat zien waar aan het lichaam de slachtoffers letsel opliepen. Door op een onderstreepte categorie te klikken kunt u zien waar het letsel precies optrad. Een slachtoffer kan aan meerdere lichaamsdelen letsel hebben.
Sectoren
Slachtoffers die van een steiger vallen werkten in veel verschillende sectoren. De sector waarin slachtoffers in deze dataset het vaakst werkzaam waren is de sector Bouwnijverheid. Ongeveer 73% van alle gevallen waarbij iemand van een steiger valt vindt plaats in deze sector. Daarnaast waren relatief veel slachtoffers werkzaam in de sectoren Industrie (9%), en Verhuur en overige zakelijke diensten (5%).
Bij ongeveer 2% van alle arbeidsongevallen in de MLvO database valt het slachtoffer van een steiger. Voor de sector Bouwnijverheid is dat ongeveer 10% van de ongevallen. Het deel van de ongevallen in een sector dat een val van een steiger is, is hieronder in beeld gebracht. In deze grafiek zijn alleen sectoren of subsectoren opgenomen als er minimaal 60 arbeidsongevallen in de MLvO-dataset aanwezig zijn. Een uitsplitsing naar subsectoren is beschikbaar als minimaal twee subsectoren hier aan voldoen. De verticale rode stippellijn geeft het percentage gevallen in de volledige MLvO-database. Klik op een onderstreepte sector om informatie over subsectoren te zien.
Meer informatie over ongevallen in verschillende Nederlandse sectoren is te vinden op deze pagina.